Trong mâm cơm của người Thái đen bao giờ cũng có một loại thức chấm vô cùng đặc biệt, làm “say lòng” thực khách phương xa, đó chính là chẳm chéo.
Thức chấm này lạ từ cái tên đến cách làm và hương vị. Đó là đối với những người miền xuôi, chưa thấy bao giờ chứ với bao người con của núi rừng Tây Bắc thì chẳm chéo lại là thức chấm quá đỗi quen thuộc, gắn bó mỗi ngày.
“Chẳm” trong tiếng Thái có nghĩa là “chấm”, như vậy có thể hiểu chẳm chéo là một loại thức chấm , giống như muối vừng hay nước mắm của người Kinh. Người Thái ưa hương vị đậm đà, chính vì vậy các món ăn đều được chấm với chẳm chéo để tròn vị hơn.
Thức chấm chẳm chéo của người Thái đen
Chẳm chéo còn được gọi là chẩm chéo được làm từ rất nhiều nguyên liệu của núi rừng, những nguyên liệu cơ bản không thể thiếu đó là ớt, hạt dổi và mắc khén. Thiếu những nguyên liệu này thì không còn đúng vị của món chẳm chéo Tây Bắc nữa.
Hằng ngày, dân bản Tây Bắc vẫn lên nương từ khi con gà chưa thức giấc đến khi mặt trời đã xuống núi, có những chuyến đi rừng dài ngày thì chẳm chéo chính là một thứ không thể thiếu trong hành lý của họ bởi đi xa không thể mang được nhiều thức ăn. Khi nghỉ ngơi chỉ cần nắm xôi nếp nương chấm với chẳm chéo thôi là đã thơm ngon lắm rồi.
Trong mâm cơm, dù có bao nhiêu món ngon như thịt trâu gác bếp, thịt lợn quay hay gà nướng mắc khén thì vẫn không thể thiếu chẳm chéo. Bởi từng miếng thịt dù có thơm ngon đến dâu mà không quyện thêm một chút cay nồng của ớt, the the của mắc khén và thơm nồng của hạt dổi thì cũng không được tròn vị.
Rau chấm chẳm chéo thôi cũng đủ làm say lòng bao thực khách
Không chỉ thịt, mà các loại rau, măng rừng chấm với món chẳm chéo cũng trở nên thơm ngon đến bất ngờ. Chẳm chéo kết hợp với các món ăn như các hương vị của núi rừng hòa điệu làm nên một bản nhạc tuyệt vời trong âm thực. Mặc dù với những ai không ăn được cay thì đây là một thử thách, nhưng khi đã quen rồi thì không sao quên được hương vị thơm ngon đến khó tả ấy.
Đặc biệt, ở vùng Tây Bắc không chỉ có một loại chẳm chéo mà có rất nhiều loại. Mỗi món ăn lại có một loại chẳm chéo riêng để chấm cho phù hợp. Đó chính là cái khéo léo, sáng tạo của người Tây Bắc. Chắc hẳn họ đã quá gắn bó và hiểu về các nguyên liệu của núi rừng mới có thể biết được từng vị nào kết hợp với nhau sẽ cho thức chấm hoàn hảo nhất.
Nguyên liệu từ núi rừng
Loại chẳm chéo dễ nhất và cũng hợp với nhiều món ăn nhất là chẳm chéo cơ bản. Chỉ cần một chút muối, hạt dổi, tỏi, ớt và mắc khén trộn với nhau là có bát chẳm chéo ngon tuyệt vời. Tất nhiên hạt dổi phải nướng cho thơm và mắc khén phải rang vàng và giã cho nhỏ thì mới có thể chế biến được. Loại tỏi cũng phải là loại tỏi cô đơn của vùng Tây Bắc thì mới cho hương thơm “chuẩn vị” của núi rừng.
Từ loại chẳm chéo này, người ta mới thêm các nguyên liệu khác để thành các loại chẳm chéo như chéo pà (chéo cá), chéo tặp cay (chéo gan gà), chéo thua nâu (chéo đỗ), chéo kha (chéo riềng), chéo rau mùi… mỗi loại lại dùng để chấm các món ăn khác nhau rất thơm ngon. Như chéo riềng dùng để chấm măng đắng, chéo cá dùng để chấm măng tre, măng vầu hay chéo gan gà để chấm thịt luộc, rau,…
Món chéo rau mùi
Mâm cơm ngày bình thường không thể thiếu chẳm chéo Tây Bắc, mâm cơm ngày lễ, Tết dùng để cúng ông bà, tổ tiên và thần linh càng không thể thiếu thức chấm này. Bởi đây chính là thứ truyền thống, cội nguồn kết nối người của hiện tại và người xưa cũng là cách thể hiện lòng biết ơn của con cháu, như muốn thưa rằng gia đình vẫn giữ được nét truyền thống của dân tộc.
Giữa bao nhiêu loại thức chấm hiện đại, chẳng cần kì công trong khâu chế biến nhưng từ bao lâu nay người Thái đen vẫn chỉ dùng chẳm chéo. Bởi chẳm chéo không chỉ ngon, không chỉ đặc biệt mà còn là hương vị của quê nhà đã thấm đượm trong tâm khảm của mỗi người con núi rừng Tây Bắc.
Một số hình ảnh về sản phẩm chẳm chéo:
Sản phẩm chẳm chéo khô
Nguyên liệu chính làm chẳm chéo là muối, tỏi, ớt, hạt dổi và mắc khén
Xôi chấm chẳm chéo vừa ngon vừa lạ
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐẶC SẢN DÂN TỘC HOÀNG LÂM
Địa chỉ: P1714 tòa B1 – HUD2 Twin Towers Tây Nam Linh Đàm, Hoàng Mai, Hà Nội.
Điện thoại: 0967.868.633 – 0422.122.111
Email: dacsanhoanglam@gmail.com – Website: https://dacsanhoanglam.com
Dân Hà
đỗ minh hà –
Chẳm chéo Điện Biên là đặc sản dân tộc Tày ở Điện Biên đây là loại muối chẳm chéo khô được làm từ nguyên liệu: hạt mắc khén, muối, ớt khô, rau thơm Tây Bắc …để tạo được lọ muối dùng chấm hoa quả, chấm thịt lợn, chấm thịt gà…rất ngon và độc đáo.
đặng minh anh –
Điện Biên là quê hương và là nguồn gốc của loại muói chấm đặc biệt này nên còn được gọi là Chẳm chéo Điện Biên cũng là xuất xứ từ vùng đất này
nguyễn hữu linh –
Chẩm chéo là món chấm không thể thiếu trong các bữa ăn bình thường cũng như khi đãi khách của đồng bào Thái Điện Biên. Chức năng của chẩm chéo là để chấm xôi, các món luộc, đồ nướng và các món rau sống. Nguyên liệu chính để làm nên chẩm chéo là ớt, muối, mắc khén (một loại hạt tiêu rừng có mùi thơm và vị cay nồng), tỏi, mỳ chính. Cách chế biến rất đơn giản, ớt khô hoặc tươi đem nướng lên cho thơm và giòn để lấy vị cay, tỏi và mắc khén để lấy vị thơm, 4 thứ giã chung với muối và mì chính là có thể cho ta một bát chéo cơ bản.
trần minh dương –
Nhắc đến ẩm thực của người Thái ở vùng núi Tây Bắc, không thể không nhắc đến những món nước chấm lạ, hấp dẫn và mang nét đặc trưng rất riêng. Trong đó, chẳm chéo là một loại đồ chấm tổng hợp từ gia vị gần như không thể thiếu trong bữa ăn của người Thái.
trần minh dương –
Đây là nước chấm đặc biệt chế biến từ gia vị của người Việt, đặc biệt là mắc khén. Sở dĩ Chẳm chéo mùi vị đặc biệt là bởi vị cay của ớt và nhất là vị thơm của mắc khén. Mắc khén là loại gia vị đặc trưng miền núi Tây Bắc, nó gần giống hạt tiêu, mùi thơm nồng, vị cay the và tê đầu lưỡi.
minh dương –
Chẳm chéo dùng để chấm xôi, măng, đồ luộc, nướng, các món thịt, rau sống hay các loại quả chua như mận, nhót, cóc, xoài… Mỗi loại chẳm chéo có một hương vị riêng, phù hợp với từng món ăn nhưng bát chẳm chéo của người Thái bao giờ cũng có vị chung là hương thơm của các loại lá, vị cay cay của ớt và vị thơm ngọt của mắc khén.
trần thị thắm –
Chẳm chéo Điện Biên là đặc sản dân tộc Tày ở Điện Biên đây là loại muối chẳm chéo khô được làm từ nguyên liệu: hạt mắc khén, muối, ớt khô, rau thơm Tây Bắc …để tạo được lọ muối dùng chấm hoa quả, chấm thịt lợn, chấm thịt gà…rất ngon và độc đáo.